Kalejdoskop Radia KSON – Magazyn Społeczno-Kulturalny (28.03.2025)

**Opis:**
W kolejnym magazynie społeczno-kulturalnym "Kalejdoskop", prowadzonym przez **Leszka Kopcia**, słuchacze Radia KSON są zaproszeni na program o bezpieczeństwie, historyczne gawędy i felieton o politycznych i językowych zawiłościach. Audycję otwiera piosenka **"Karolin"**.

W programie usłyszymy:

1. **Rozmowę redaktora Stanisława Szuberta z Grzegorzem Garbaczem ze Straży Miejskiej w Jeleniej Górze**:
* Grzegorz Garbacz opowiada o akcji **"Czy chciałbyś być na moim miejscu?"**, skierowanej do osób niepełnosprawnych.
* Akcja ma na celu zwrócenie uwagi na **nieuprawnione parkowanie na "niebieskich kopertach"** (miejscach dla osób niepełnosprawnych). Mandat za takie przewinienie wzrósł do 800 zł.
* Straż Miejska planuje działania edukacyjne (konkursy plastyczne dla dzieci, lekcje dla młodzieży rozpoczynającej jazdę samochodem), aby uświadomić, że osoba niepełnosprawna potrzebuje miejsca obok samochodu na wyciągnięcie wózka inwalidzkiego czy chodzika.
* Kampania rozpocznie się w kwietniu przygotowaniami, a od weekendu majowego (1 maja) ruszą **duże happeningi** nie tylko w Jeleniej Górze, ale i w innych miastach Kotliny Jeleniogórskiej.
* W projekt zaangażowane są instytucje takie jak PZU, starostwo, miasto i Wojewódzki Ośrodek Ruchu Drogowego. Planowana jest szeroka akcja informacyjna w social mediach oraz poprzez ulotki i plakaty.

2. **gawędaStanisława Firszta o Hansie Litmanie (Johann Daniel Henzel), kronikarzu jeleniogórskim**:
* **Stanisław Firszt** opowiada o **Hansie Litmanie (Rischmannie)**, znanym jako "fantasta, brzuchomówca i dziwak", który pojawił się w kronikach jeleniogórskich jako wieszcz i przepowiadał przyszłość w okresie wojny trzydziestoletniej.
* Litman, porównywany do Wernyhory (ukraińskiego wieszcza), zaczął wieszczyć w 1617 roku, na rok przed wybuchem wojny trzydziestoletniej, trafnie przewidując wojnę, niszczenie kościołów i rabunki.
* Był postacią budzącą strach; wieszczył w różnych miejscach, np. na drzewie przy kościele Erazma i Pankracego, a ludzie bali się go dotknąć.
* Jego przepowiednie z 1632 roku mówiły o zniszczeniu Jeleniej Góry (rynek zarośnięty trawą, pasące się krowy), zburzeniu ratusza i spaleniu zamku Chojnik. Firszt zestawia te proroctwa z wydarzeniami historycznymi (wyludnienie miasta w 1640 r., spalenie Chojnika w 1675 r. przez piorun, zawalenie się ratusza na początku XVIII w.).
* Litman wieszczył również dla Polski, nazywając ją "czarną dziurą", z której nadejdzie nieszczęście na Śląsk.
* Zmarł w 1642 roku, przed zakończeniem wojny trzydziestoletniej, i został pochowany na nieistniejącym dziś cmentarzu w Łomnicy.

3. **Rozmowę redaktora Stanisława Szuberta z Jerzym Sieleckim, właścicielem Schroniska Kamieńczyk**:
* **Jerzy Sielecki**, właściciel schroniska **Kamieńczyk** tuż przy wodospadzie, opowiada o swojej górskiej przygodzie i 48-letnim małżeństwie.
* Schronisko Kamieńczyk zostało oficjalnie otwarte w 1997 roku na pogorzelisku po domu prokuratury generalnej. Jest przystankiem pomiędzy Szklarską Porębą a Halą Szrenicką.
* Budowa trwała dwa lata, początkowo jako mały bufet, później rozbudowany do około 400 m². Schronisko oferuje noclegi (niecałe 20 miejsc), ale głównie nastawione jest na obsługę turystów odwiedzających wodospad.
* Oprócz bufetu działa również całoroczny szałas z grillem, organizujący imprezy na zamówienie.
* Pan Sielecki żartobliwie reklamuje kawę (około 10 zł) i herbatę (8-10 zł) jako najlepsze w okolicy, ponieważ woda do nich nie zawiera bakterii (spadających z wodospadu). Kiełbaska z grilla kosztuje 20 zł.
* Wspomniano o znaczącej inwestycji: Karkonoski Sejmik Osób Niepełnosprawnych, we współpracy z PFRON, przekazał schronisku **defibrylator**. Jest to trzecia tego typu inwestycja w regionie, która ma zwiększyć bezpieczeństwo turystów (poprzednie to droga do Wodospadu Szklarki i droga z Kopy do Równi pod Śnieżką).
* Schronisko jest otwarte całodobowo, bufet od 10:00 do 18:00. Możliwy jest nocleg, ale w weekendy bywa pełne obłożenie. Schronisko znajduje się na wysokości 846 m n.p.m..

4. **Felieton Marii Woś**:
* **Maria Woś** prezentuje felieton, który rozpoczyna się od opisu wiosennego piękna i radości ("Lubię wiosnę, kiedy kwiatem kwitną bzy").
* Felietonistka stwierdza, że wiosna to czas miłości, kiedy serca łatwo znajdują wspólny rytm, a w trawie grają świerszcze.
* Podkreśla, że "wiosna to czas, gdy w duszy błękitnie", i zachęca do radości z życia, w którym wszystko kwitnie.
* Metaforycznie opisuje zmiany ("larwa zmienia się w motyla") i codzienne szczęście w naturze.

Na zakończenie magazynu **Leszek Kopeć** dziękuje wszystkim autorom i realizatorom: Marii Woś, Stanisławowi Szubertowi, Stanisławowi Firsztowi, Damianowi Łyczakowi i Dariuszowi Marchewce (realizacja dźwiękowa).

**Słowa kluczowe:** Kalejdoskop, Radio KSON, Leszek Kopeć, Stanisław Szubert, Stanisław Firszt, Maria Woś, Piotr Fronczewski, Grzegorz Garbacz, Straż Miejska Jelenia Góra, parkowanie dla niepełnosprawnych, akcja "Czy chciałbyś być na moim miejscu?", Hans Litman, Johann Daniel Henzel, kronikarz jeleniogórski, wieszcz, wojna trzydziestoletnia, historia regionalna, Karkonosze, Jerzy Sielecki, Schronisko Kamieńczyk, wodospad Kamieńczyka, turystyka górska, defibrylator, PFRON, Piotr Fronczewski, wiosna, felieton,